Programma 5 Algemene dekkingsmiddelen en overhead

Strategische koers voor 2022 e.v.

Algemene dekkingsmiddelen

Het is afgelopen jaren lastig geworden om te komen tot een financieel reëel en structureel evenwichtig meerjarenperspectief. Uitgaven en inkomsten zijn niet met elkaar in evenwicht en leiden tot verhoging van de lastendruk bij onze inwoners. Tegen die achtergrond zal de inmiddels voorliggende strategische heroriëntatie moeten leiden tot keuzes om dit een halt toe te roepen. De algemene middelen die we vanuit het Rijk ontvangen worden ter beschikking gesteld op basis van een verdeelmodel. We verwerken de algemene middelen zoveel als mogelijk budgetneutraal. Dat betekent dat we ze reserveren binnen het thema 'Algemene dekkingsmiddelen' totdat er een concreet bestedingsdoel voor bepaald is. Op die manier kunnen de uitgaven en bestedingsdoelen centraal en eenvoudiger gemonitord worden en houden we grip en zicht op de uitgaven.

Herverdeling gemeentefonds

De actualisatie van de herverdeling van het gemeentefonds naar een recenter peiljaar (2019) is afgerond. Het voornaamste doel van de actualisatie was om te bezien of het voorstel voor het nieuwe verdeelmodel de ontwikkeling over de tijd goed volgt. Op grond van de door CEBEON uitgevoerde analyse zijn de beheerders van het gemeentefonds van mening dat het voorstel voor de nieuwe verdeling ook in 2019 goed aan sluit op de netto-lasten van gemeenten. Voor Goirle betekent dit een nadelig effect van € 88,00 per inwoner. Gezien de ontwikkelingen in de gemeentelijke financiën, kiezen de fondsbeheerders ervoor de herverdeeleffecten te maximeren op € 60,00 per inwoner over een periode van vier jaar, oftewel € 15,00 per inwoner per jaar. Dit geldt zowel voor gemeenten met een negatief herverdeeleffect als voor gemeenten met een positief herverdeeleffect. De ontwikkeling van de kosten van gemeenten en de invloed daarvan op de verdeling wordt nauwgezet in de gaten gehouden. Als opvallende effecten optreden, voeren de fondsbeheerders onderzoek uit naar verdere verbetering van het model. Vier jaar na invoering (per 1 januari 2027) zal bekeken worden of bijstelling van de verdeling nodig is.

Bedrijfsvoering en overhead
Om spraakverwarring en onduidelijkheid te voorkomen wordt hieronder het verschil geduid tussen bedrijfsvoering en overhead, omdat deze termen veelvuldig naast en door elkaar worden gebruikt.

Bedrijfsvoering bestaat uit beleidsmatige (primaire) processen, ondersteunende (secundaire) processen en uit de sturing en beheersing van deze processen. De primaire processen zijn enerzijds gericht op het formuleren en uitvoeren van het beleid en de begroting en anderzijds op het afleggen van verantwoording over het gevoerde beleid. Naast primaire processen maken ook secundaire processen deel uit van de bedrijfsvoering. Het geheel van de functies die de secundaire processen uitvoeren noemen we de overhead. De secundaire processen bieden ondersteuning aan de primaire beleidsprocessen die worden vormgegeven binnen de programma’s. Bedrijfsvoering omvat dus meer dan (alleen) overhead.

De gemeentelijke organisatie is volop in beweging. Externe ontwikkelingen, zoals de participatiesamenleving en de overheveling van taken naar gemeenten, vragen om flexibelere organisaties. We zitten als gemeente midden in deze verandering, die zich in eerste instantie richt op de organisatie van het primaire proces. Hiertoe is onder andere de organisatiestructuur aangepast:

Deze veranderingen hebben echter ook fundamentele gevolgen voor de wijze waarop een gemeente de bedrijfsvoering vormgeeft, vooral voor de ondersteuning die gewenst is vanuit de overhead.

De aard en omvang van de overhead veranderen. Dit onder meer door toenemende automatisering, veranderende wet- en regelgeving en verschuiving van verantwoordelijkheden naar het primaire proces. Om van toegevoegde waarde te zijn en te blijven is het belangrijk dat de overhead hierop anticipeert en hierin meebeweegt in dialoog met het primaire proces. Het gaat hierbij vooral om de mate waarin zij bijdraagt aan goede en betaalbare dienstverlening aan onze inwoners.

De eerste stap is in 2021 ambtelijk gezet door het onderbrengen van alle bedrijfsvoeringsonderdelen in hetzelfde domein. Vanuit deze positie gaan we een omslag bewerkstelligen van een ondersteunende rol naar de meewerkende rol van de bedrijfsvoeringsfuncties, of soms zelfs een strategische rol. Bedrijfsvoering moet daarom zichtbaarder worden, het komt als het ware uit de ‘donkere krochten’ van het gemeentehuis. We gaan de rol die bedrijfsvoering kan en moet spelen expliciteren in een overkoepelende bedrijfsvoeringsagenda. Hierbinnen komen alle bedrijfsvoeringsonderdelen samen op basis van reeds bestaande dan wel nog te maken visiedocumenten op deze onderdelen. Hiermee geven we een doorkijk in het meerjarenperspectief en de ontwikkelingen die binnen de bedrijfsvoering op ons af gaan komen. Om daarmee ook een nog beter inzicht te krijgen in de directe kosten die de gemeente maakt voor het leveren van haar producten en het halen van haar doelstellingen binnen de beleidsprogramma's.

Informatievoorziening en ICT als strategische pijler van de bedrijfsvoering
Digitalisering neemt een steeds grotere vlucht in de maatschappij. De informatievoorziening wordt steeds meer bepalend en minder volgend. Informatievoorziening en ICT is inmiddels een primair proces op zichzelf, en niet meer louter ondersteunend. Denk de informatievoorziening weg, en de gemeentelijke processen komen onmiddellijk tot stilstand. Dat raakt het functioneren van de gemeentelijke organisatie, zowel voor de dienstverlening als de bedrijfsvoering. Digitale trends die om aandacht vragen zijn informatiebeveiliging, verdere digitalisering van de dienstverlening en meer focus op social media, informatiemanagement en datagedreven werken. Om aan de eisen en verwachtingen van inwoners en bedrijven te voldoen en ze (nog) beter te bedienen is deze verdere digitalisering een vereiste. Authenticatie, identificatie en selfservice zijn hierbij sleutelwoorden.
Daarnaast speelt een ontwikkeling naar het meer op afstand zetten van de techniek, dus niet langer in eigen beheer maar in de Cloud. Ook de communicatie met inwoners en bedrijven is mede door digitalisering aan verandering onderhevig. Om aan deze ontwikkelingen tegemoet te komen is het noodzakelijk om de informatievoorziening, ICT en werkprocessen toekomstbestendig door te ontwikkelen. Dit in samenwerking met Hilvarenbeek, Oisterwijk en Equalit. Door toenemende digitalisering van gemeentelijke processen zullen kosten van ICT niet dalen, ondanks aanbestedingsvoordelen door samenwerking binnen Equalit. ICT wordt steeds meer een integraal onderdeel van de organisatie. Door de samenwerking zal ICT wel minder meerkosten hebben. Inzet van slimme ICT-oplossingen kunnen elders in gemeentelijke organisatie efficiency- en kostenvoordelen opleveren.

Verbonden partijen
Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft. Voor dit programma zijn dat de volgende organisaties:

• NV Bank Nederlandse Gemeenten (Den Haag)
• NV Brabant Water (Breda): Veilig stellen van de belangen van de eigen inwoners in het verzorgingsgebied.
• NV Tilburgse Waterleidingmaatschappij (Tilburg).

Thema-indeling
De beoogde resultaten die in 2022 moeten bijdragen aan realisatie van de doelstellingen hebben we in dit hoofdstuk aan de hand van de navolgende thema's geformuleerd:

1. Algemene dekkingsmiddelen
2. Overhead